ရှမ်းပြည်နယ်(အရှေ့ပိုင်း)ဒေသမှ တရုတ်နိုင်ငံနှင့် တစ်ခုတည်းသော ကုန်းတွင်းပိုင်း ကုန်သွယ်မှု လမ်းကြောင်း ဖြစ်သည့် မိုင်းလားအထူးဒေသ(၄)ရှိ ဂိတ်နှစ်ခုအား မိုင်းလားအထူးဒေသ (၄)တွင် ဝင်ရောက် တပ်စွဲထားသည့် “ဝ” တပ်ဖွဲ့များက အောက်တိုဘာလ (၂၃)ရက်နေ့မှစ၍ ဖြတ်သန်းခွင့် ပိတ်ထားရာ ရှမ်းပြည်နယ်(အရှေ့ပိုင်း) ဒေသတွင်း ကုန်သွယ်မှု အခြေအနေပေါ် သက်ရောက်လာသည့် အခြေအနေအား ကုန်သွယ်မှု တိုးတက်ရေး အတွက် နယ်စပ်ဝင်ထွက်လမ်းကြောင်းများ ကြီးကြပ်ရေး၊ ရှမ်းပြည်နယ်အစိုးရ ကိုယ်စားလှယ်ဖြစ်သူ ဦးမင်းအောင်အား Tachileik News Agency ( တာချီလိတ်သတင်းအေဂျင်စီ )မှမေးမြန်းထားပါသည်။

TNA: မိုင်းလားဒေသဘက်က ကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းပိတ်လိုက်တဲ့အတွက် ရှမ်းပြည်နယ်(အရှေ့ပိုင်း) ဒေသတွင်း ကုန်စည်တင်ပို့မှုပမာဏလျော့ကျတဲ့အခြေအနေ ရှိပါသလား။ ဒေသတွင်း ကုန်သွယ်မှုအပေါ်ဘယ်လို သက်ရောက်ပါသလဲ။

UMA: မှန်ပါတယ်။ အထိုက်အလျောက်တော့ လျော့နည်းနိုင်ပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ အရင်က မိုင်းလားကနေ ယိုးဒယားကို တင်ပို့နေတာတွေရှိတယ်။ ယိုးဒယားဘက်ကသစ်သီးတွေကို မိုင်းလားဘက်ကို ပို့စရာတွေရှိတယ်။ သို့သော် အခုနောက်ပိုင်း အတည်ပြုဆဲ သတင်းတွေ ကြားတာကတော့ ယိုးဒယား ဘက်ကနေ မိုင်းလားဘက်ကို ပို့ဆောင်ရမယ့်ဟာတွေ ဥပမာ သစ်သီးလိုဟာမျိုးတွေဆို မဲခေါင်မြစ်ကြောင်း အတိုင်း တိုက်ရိုက်သွားနေတယ်လို့ သိရတယ်။ ဒါကြောင့် ဘာပဲပြောပြော အထိုက်အလျောက်တော့ ကျဆင်းသွားတယ်လို့တော့ သုံးသပ်ထားပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကုန်သွယ်မှုကတော့ ဒီလမ်းက ခွင့်မပြုရင် တခြားလမ်းကြောင်းက ပြောင်းသွားတာတော့ ထုံးစံပါပဲလေ။ ကုန်သည်ကတော့ ကုန်သွယ်မှ ထမင်းစားရမယ်လေ။ ဒီလမ်းကြောင်းပိတ်ရင် ဘယ်လမ်းကြောင်းကနေ သွားမလဲဆိုတာတော့ ရွေးချယ် ပြီးသွားနေတာပဲ။ အဲဒီလိုအနေအထားမျိုးမှာ ကျွန်တော်တို့ နိုင်ငံတော်ပိုင်းက တရားဝင် ကုန်သွယ်မှုကတော့ ထိခိုက်နစ်နာတာတွေ အထိုက်အလျောက်တော့ ရှိနိုင်တာပေါ့။ နောက်တစ်ခုက ပိုဆိုးတာက မိုင်းခတ်၊ မိုင်းယန်းဘက်ကနပြေီးတော့ ဟိုဘက်စီဗူးဒေသကနေ သွားနေတယ်လို့တော့ ကျွန်တော်တို့ မြပြေင်သတင်းလေးတွေ ရထားတာတော့ ရှိတယ်။ ဒါကတော့ အတည်ပြုဆဲပေါ့။ သွားချင်လည်း သွားနိုင်တာပေါ့လေ။ ဆိုလိုချင်တာကတော့ ဒီလိုရုတ်ရုတ်ဖြစ်တဲ့အချိန်မှာ တကယ့် တရားဝင်ဆောင်ရွက်လိုတဲ့သူတွေ နစ်နာတယ်ဆိုပေမဲ့ ဒီလိုအခါမျိုးမှာ ပွဲလှန့်တုန်းဖျာခင်းတတ်တဲ့ ဖြစ်ရိုးဖြစ်စဉ်မျိုး ကလည်း ဖြစ်နေကျဆိုတော့ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ မြပြေင်သတင်းတွေက အခြေအနေအရ မှန်ကောင်း မှန်နိုင်ပါတယ်။

TNA: လက်ရှိပြည်နယ်အစိုးရအနေနဲ့ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးနဲ့ပတ်သက်လို့ အတော်လေး အလေးပေး လုပ်ဆောင်နေတာကို တွေ့ရပါတယ်။ ဒီလိုလုပ်နေချိန်မှာ အခုလို မိုင်းလားကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်း ပိတ်လိုက်တဲ့အခြေအနေ ဖြစ်လာတော့ ပြည်နယ်အစိုးရအနေနဲ့ သူ့ရဲ့ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးနဲ့ပတ်သက်တဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်တွေ မထိခိုက်ဖို့ အရေးတကြီးလုပ်ဆောင်ရမယ့်အပိုင်းတွေက ဘာတွဖြေစ်မယ်လို့ သုံးသပ်မိပါသလဲ။

UMA: အစိုးရအဖွဲ့အနေနဲ့တော့ မပြောလိုပါဘူး။ ကိုယ်ပိုင်ထင်မြင်ယူဆချက်ရယ်၊ ကုန်သွယ်မှု သဘော သဘာဝအရ ပြောချင်တာကတော့ ဒါတွေကတော့ မဖြစ်သင့်ဘူးပေါ့။ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေ ကြားထဲမှာ တကယ်ခံစားရတာက စပြီးတင်းမာတဲ့ကာလမှာ ပြည်သူတွေ ပြေးရလွှားရ အိမ်ခြေတွေ ပစ်ထားခဲ့ရတယ်။ ဟိုဘက်နယ်မြေဘက်ကပေါ့။ အဓိက မိုင်းယန်း၊ မိုင်းယောင်းဘက်က ကျိုင်းတုံတို့၊ တာချီလိတ်တို့ တချို့ဆို ထိုင်းဘက်တောင် ထွက်သွားကြရတဲ့ အနေအထားမျိုးတွေ ရှိတယ်လို့ သတင်းတွေ ကြားရပါတယ်။ အဲဒီကျတော့ ဒါသည် ဖြစ်ကို မဖြစ်သင့်ဘူး။ တကယ်တော့ ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံ ကုန်သွယ်မှု တိုးမြှင့်ဖို့ ရှမ်းပြည်နယ်ကလည်းလုပ်တယ်။ နိုင်ငံတော်အဆင့်အနေနဲ့လည်း လုပ်တယ်။ အဲလို အနေအထားမျိုးမှာ ဒီဘက်က ကုန်သွယ်မှုလမ်းကြောင်း ပိတ်လိုက်တဲ့ အနေအထားကြောင့် နိုင်ငံတော် အတွက်ကတော့ တစ်လဆို တစ်လ၊ (၁၅) ရက်ဆို (၁၅) ရက် အခွန်အခတွေ ဆုံးရှုံးနစ်နာတာပဲ အဖတ်တင်တာဆိုတော့ ဒေသတွင်း လုပ်ငန်းရှင်တွေလည်း နစ်နာတယ်။ အစိုးရလည်း ထိခိုက်နစ်နာပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီဒေသမှာရှိတဲ့ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေကတော့ ဘာမှ နစ်နာမသွားဘူး။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ သူတို့မှာ နောက်ကွယ်က တရုတ်တို့၊ လာအိုတို့၊ ထိုင်းတို့နဲ့ ဒီမဲခေါင်မြစ်ကြောင်းကြီး အတိုင်း ကုန်သွယ်နေတယ်။ ဒီမဲခေါင်မြစ်ကြောင်းကြီးအတိုင်း ကုန်သွယ်မှုကို ကျွန်တော်တို့ နိုင်ငံကလည်း အပြည့်အဝ မဆောင်ရွက်နိုင်ဘူး။ ဒါကို မိုင်းလားဒေသက အဖွဲ့တွေကတော့ ဒိုးယိုပေါက်ကြီးလို ကုန်သွယ်နေတယ်။ ဒီကိစ္စပေါ်ပေါက်လာတာ နိုင်ငံတော်နဲ့ ဒေသခံတွေမှာပဲ ဆုံးရှုံးနစ်နာတယ်ဆိုတာ နံပါတ်(၁)အချက်။ ဒီလိုပဲ မကြာခဏဖြစ်နေရင်တော့ တိုင်းပြည်နဲ့ ပြည်သူတွေအတွက် မဖြစ်သင့်တဲ့ အချက်ပဲ။ နောက်နံပါတ်(၂)အချက်က - ဒီလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတွေ ဘာဖြစ်လို့ ဒီလက်နက်တွေ ဝယ်နိုင်နေတာလဲဆိုတာ အစိုးရက မှန်မှန်ကန်ကန်သုံးသပ်ဖို့လိုတယ်။ သူတို့ ပိုက်ဆံ ဘယ်ကရနေလဲ။ နိုင်ငံတော်က ဒီအဖွဲ့အစည်းတွေကို ကုမ္ပဏီတွေ၊ သတ္တုတွင်း လုပ်ပိုင်ခွင့်တွေစတဲ့ လုပ်ပိုင်ခွင့်တွေ ပေးထားတယ်။ တစ်ခုက မဲခေါင်မြစ်ကြောင်းကို ကျွန်တော်တို့ နိုင်ငံတော်အနေနဲ့ ဖိဖိစီးစီး မလုပ်နိုင်ဘူး။ ဒီတော့ မဲခေါင်မြစ်ကြောင်းကို ဒီအဖွဲ့အစည်းတွေက ကောင်းကောင်း အသုံးပြုနေတယ်။

ကျွန်တော်တို့ဘက်က ဒီစီးပွားရေးနဲ့ လက်နက်ကိုင်တွေကိစ္စကို လက်တွေ့ကျကျ ဝေဖန်သုံးသပ်ပြီး ဆောင်ရွက်မှသာလျှင် ဖြစ်ပါလိမ့်မယ်။

မိုင်းလားဒေသ အခြေအနေဟာ ကျွန်တော်တို့ အခုမှ ကြုံရတာ မဟုတ်ပါဘူး။ အရင်ကိုးကန့်နဲ့ ဖြစ်တဲ့ကိစ္စမှာ ခြောက်လလောက်၊ ခုနှစ်လလောက် အပိတ်ခံရတဲ့ အခါမှာ ကျွန်တော်တို့ ဆန်ဈေးကွက်ကို ထိခိုက်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါကလည်း စီးပွားရေး မတိုးတက်ခြင်းဟာ စစ်ရေးနဲ့ ဆက်နွှယ်နေတယ်။ ဒါကြောင့် ဒီလိုရှိနေတာတွေကတော့ တိုင်းပြည်အတွက်ကတော့ သိပ်တော့ မကောင်းဘူးပေါ့။ ကျွန်တော်ကတော့ အစိုးရအဖွဲ့ကို ကုန်သွယ်မှုရှုထောင့်၊ ပြည်သူတွေရဲ့ ရှုထောင့်ကနေ ဒီလိုသုံးသပ် အကြံပြုချင်ပါတယ်။

TNA: လက်ရှိမိုင်းလားဒေသကနေ တရုတ်ဘက်ကို ကုန်သွယ်ဖို့ လမ်းကြောင်းက ပိတ်ထားတော့ ဒေသတွင်းက ကုန်သည်တွကြေုံနေရတဲ့ အခက်အခဲကို သက်ဆိုင်ရာ အနေနဲ့ ဘယ်လို ဖြေရှင်းပေးနိုင်မယ်လို့ မြင်ပါသလဲ။

UMA: ဒါကတော့ ပြောရခက်တယ်။ ခုနပြောတာကတော့ တိုင်းပြည်လုံခြုံရေးနဲ့ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်း (အားလုံးပေါ့ အစိုးရရော /တိုင်းရင်းသားအဖွဲ့တွေရော) တွေရော ပြောင်းလဲလာဖို့ဆိုတာတော့ တော်တော်လေး ခက်ခဲပါတယ်။ ကုန်သွယ်ရေးအတွက်ကတော့ ဌာနဆိုင်ရာတွေအပေါ်မှာ မူတည်ပါတယ်။ ကုန်သွယ်မှုလမ်းကြောင်းက ဌာနဆိုင်ရာတွေအနေနဲ့ အဂတိကင်းရှင်းစွာနဲ့ နိုင်ငံအကျိုးမျှော်ကိုးလုပ်ကြတာ ရှိသလို တချို့ကျတော့လည်း တရားဝင်ကုန်သွယ်မှုအပေါ်မှာ ငွေကြေးရလိုမှုနဲ့ လုပ်နကြေတာတွေလည်း ရှိပါတယ်။ ဥပမာ ကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းမှာ လုံခြုံရေး အကြောင်းပြုပြီး ငွေကြေးတောင်းခံနေတာက ဂိတ်ပေါင်းစုံမှာ။ တရားဝင်ကုန်သွယ်မှုနဲ့ သွားတာတောင်မှ တချို့နေရာတွေမှာ ငွေကြေးတောင်းခံတာ အဓမ္မ လုပ်ဆောင်တာတွေကြောင့် ကုန်သည်တွေနဲ့ မကြာ မကြာ ကတောက်ကဆ သဘော တရားမျိုးလေး တွေတောင် ရှိပါတယ်။ ဒါက ကုန်သွယ်မှုနဲ့ သက်ဆိုင်တဲ့ ဌာနတွေ၊ လုံခြုံမှုနဲ့ သက်ဆိုင်တဲ့ ဌာနတွေ၊ အဖွဲ့အစည်းတွေဟာ တော်တော့်ကို အပေါ်မှာ ထိပ်တိုက်ဆွေးနွေးသင့်တဲ့ ကိစ္စတွေ ဖြစ်နေပါတယ်လို့ ရှုမြင်ပါတယ်။

ကုန်သွယ်မှု တရားဝင်လမ်းကြောင်းက ဖွံ့ဖြိုးလာဖို့အတွက်က ကျွန်တော်တို့ နိုင်ငံမှာ ထောက်ခံချက် ဆိုတာတွေက လိုလည်း လိုအပ်တယ်။ လိုအပ်တာထက် ပိုနေတာလည်း ရှိတယ်။ ဥပမာ - အစား အသောက် တင်သွင်းရာမှာ ထောက်ခံချက်လိုတယ်။ ဒီလိုတောင်းရာမှာ ဘယ်လို စားသောက်ကုန်တွေ ဆိုရင်တော့ ထောက်ခံချက်လိုတယ်ဆိုတာ တိတိကျကျ ပြဌာန်းပေးဖို့လိုတယ်။ အဲလိုမဟုတ်တော့ တစ်ဖက်က ဒါက ထောက်ခံချက် မလိုဘူးဆိုပေမဲ့ ကုန်သွယ်ရေးတို့ အကောက်ခွန်တို့ဘက်ရောက်တော့ FDA တောင်းပြန်ရော။ ဥပမာ - FDA ကိုပဲ ပြောချင်တာ မဟုတ်ပါဘူး။ သဘောပြောတာပါ။ ဒီလို ထောက်ခံချက်တွေက လုပ်ရကိုင်ရတာလည်း ခက်ခဲတယ်။ နပြေည်တော်ကနေ ပေးတဲ့ထောက်ခံချက်ကို ကုမ္ပဏီကြီးတွေ မဟုတ်တဲ့ တစ်ပိုင်တစ်နိုင် တင်သွင်းနေသူတွေ၊ ကုမ္ပဏီအငယ်လေးတွေက မလုပ်နိုင်ဘူး။ အဲဒီလို မလုပ်နိုင်တော့ မြပြေင်မှာ တရားမဝင်သွားခြင်း၊ ငွေပေးသွားခြင်းဆိုတဲ့ ပြဿနာတွေ များစွာ ပေါ်ပေါက်လာတယ်။ ဒီဟာတွေကို ကျွန်တော်တို့တွေ ထိထိရောက်ရောက် ထိပ်တိုက်ဖြေရှင်းသင့်ပါပြီ။
နောက်တစ်ခု ကုန်ပစ္စည်းတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ထောက်ခံချက်ပေးရာမှာ ဒီကုန်ပစ္စည်းကတော့ ထောက်ခံချက် အောင်မြင်တယ်လို့ ထုတ်ပြန်ကြေညာလိုက်ရင် နောက်လူတွေက ထပ်လျှောက်ရန် မလိုအပ်တော့ဘူးလို့ ကျွန်တော်တို့က ဒီလိုမြင်တယ်။ ဥပမာ ကျွဲရိုင်းအချိုရည်ဟာ ထောက်ခံချက် ရပြီးသားဆိုရင် နောက်လူတွေ ဒါကို သွားလျှောက်လည်း ထောက်ခံချက်က ရနေရမယ်။ ဒါက နိုင်ငံတကာကလည်း ဒီလိုလုပ်တယ်။ ကျွန်တော်တို့ ဆီမှာက ဒီကုန်ပစ္စည်းကို လူအယောက်တစ်ရာက သွားလျှောက်မှ ထောက်ခံချက် အစောင်တစ်ရာ ပြန်ထုတ်ပေးတယ်ဆိုတာကတော့ တခုခုတော့ လုပ်ဆောင်ရမယ်ထင်တယ်။ နောက်တစ်ခုက ကုန်သွယ်မှုမှာ ဖြေလျှော့နေတာတွေ ရှိတယ်။

ဖြေလျှော့ရင်း ဖြေလျှော့ရင်းနဲ့ လုပ်ရကိုင်ရ ခက်လာတာတွေရှိတယ်။ ဆိုလိုချင်တာကတော့ ကုန်သွယ်မှုက တစ်ပိုင်တစ်နိုင် လုပ်နေသူတွေကို တစ်ဦးတည်းပိုင် ပို့ကုန်သွင်းကုန်လုပ်ငန်းရှင်လက်မှတ် (ITC)ကတ်လို့ ခေါ်ပါတယ်။ အဲလိုဖြေလျှော့ရာမှာ အချိုရည် တင်သွင်းခွင့်ပြုတယ်လို့ ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကုန်သည်က တင်သွင်းမယ်ဆိုတော့ ထောက်ခံချက်တောင်းတယ်။ ထောက်ခံချက် လုပ်မယ်ဆိုတော့ ဌာနက ပို့ကုန်သွင်းကုန် လုပ်ငန်းရှင် လက်မှတ်တို့ ကုမ္ပဏီလက်မှတ်တို့ တောင်းတယ်။ တကယ်တော့ ITC ကတ်နဲ့ တင်သွင်းသူမှာ ဒီလက်မှတ်တွေ မရှိဘူး။ ဆိုလိုချင်တာကတော့ ဌာနတွေ ဟန်ချက်မညီတာကလည်း ကုန်သည်တွေ တရားဝင်ကုန်သွယ်ဖို့ ခက်ခဲလာရာကနေ တရားမဝင် ကုန်သွယ်မှုကို တွန်းပို့ရာရောက်တယ်။ ဒါလေးတွေကို ထိထိရောက်ရောက် ဖြေရှင်းဖို့ လိုတယ်။

နောက်တစ်ခုက ဌာနတွေကလည်း တိုင်းပြည်အနေနဲ့ ရှုမြင်ကြဖို့လိုတယ်။ သူ့ဌာန၊ ကိုယ့်ဌာနဆိုတဲ့ ရှုမြင်မှုတွေ များနေတာထက် နိုင်ငံတစ်ခုလုံးအတွက် တွေးဖို့လိုတယ်လို့ ကျွန်တော်ကတော့ ပြောချင်ပါတယ်။

TNA: နောက်ဆုံး မေးခွန်းတစ်ခုက မိုင်းလားဒေသကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်း ပိတ်ထားတာ ကြာလာမယ်ဆိုရင် ဒေသတွင်းကုန်သွယ်မှုအခြေအနေ ဘယ်လို ပြောင်းလာနိုင်မယ်လို့ မျှော်လင့်မိပါလဲ။

UMA: ဘယ်လိုအပြောင်းအလဲ ဖြစ်လာမလဲဆိုတော့ ကုန်သည်တွေကတော့ လမ်းကြောင်းရှာ သွားမှာပဲ။ အခုလည်း သွားနကြေတာပဲ။ အဲဒီတော့ တရားမဝင်ကုန်သွယ်မှုကို တွန်းအားပေးသလို သွားဖြစ်မှာပဲ။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ကုန်သည် သည် ငါးရက်ကုန်မသွယ်ရရင် သူ့စားဝတ်နေရေး၊ သူ့ကုန်ကျစရိတ်၊ အလုပ်သမားတွေ၊ ကားငှါးရမ်းခတွေ၊ ငွေကြေးလည်ပတ်မှုအတွက် ချေးငှါးထားတာတွေ ရှိမယ်။ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံထားရတာတွေက ငွေကြေးလည်ပတ်နိုင်မှ အဆင်ပြေမှာ။ ငွေကြေး မလည်ပတ်နိုင်ရင် အဆင်မပြေဘူး။ အဲဒီတော့ ကြိုက်သလောက်ပိတ်။ ကုန်သည်ကတော့ လမ်းကြောင်းရှာမှာပဲ။ ဒါကြောင့် တရားမဝင်ကုန်သွယ်မှုကို ဦးတည်သွားပါလိမ့်မယ်။

TNA: ထပ်ဖြည့်ပြောချင်တာတွေများ ရှိပါသေးလား။

UMA: ကုန်သွယ်ရေးနဲ့ပတ်သက်လို့ စီးပွား/ကူးသန်းဌာနတစ်ခုထဲတင်မဟုတ်ဘဲနဲ့ ကုန်သွယ်မှုနဲ့ သက်ဆိုင်တဲ့ ဌာနတွေ၊ အမိန့်ညွှန်ကြားချက်တွေကို ထိထိရောက်ရောက် ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းပြီးတော့ အောက်ခြေအထိ ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းပြီး လမ်းညွှန်မှုတွေနဲ့ ဆောင်ရွက်မှသာ ကုန်သွယ်မှုတိုးတက်မယ်။ တရားမဝင်ကုန်သွယ်မှုတွေ ပပျောက်မယ်လို့ ကျွန်တော်က အကြံပြုလိုပါတယ်။

TNA: ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

Ps,
UMA = U Min Aung
TNA = Tachileik News Agency